Joseph Asherman tarafından keşfedilen ve Asherman sendromu olarak da tanımlanan rahim içi yapışıklık, rahim içi boşluğunun tamamen ya da kısmi olarak kapanmasını ifade eden bir durumdur. Bu durumun olması hâlinde kişide âdet düzensizlikleri ve gebe kalamama gibi durumlar gelişebilir. Normal bir döngüde rahim içi zar adı verilen bölgede her ay döl yatağı gebelik ihtimali için hazırlanır. Bu hazırlanma sürecinde yumurtalıkta gelişen yumurtalar için östrojen ve progesteron hormonları salgılanır. Gebelik oluşmadığında ise bu döl yatağı âdet ile vücuttan atılır. Rahim ağzı yapışıklığı durumunda ise bu döl yatağı hazırlanamayıp kişinin gebe kalması engellenir ve âdet döngüsü bu nedenle hiç gerçekleşmez. Rahim yapışıklığı, kişinin döngüsünü bozan ve gebe kalmasını engelleyen bir sağlık sorunudur. Genellikle rahimde cerrahi operasyonlar geçirmiş olan kadınlarda bu sağlık sorunu gözlemlenebilir.
Rahim İçi Yapışıklık Nedir?
Rahim içi yapışıklık ya da rahim yapışıklığı, cerrahi ya da diğer travmalara bağlı olarak gelişen bir durumdur. Bu durum ile normal şartlarda rahim duvarında yer alan boşluk, yapışıklık oluşarak engellenir. Rahim, kısmi ya da tamamen kapanır. Rahim içinde gerçekleşen bu sorun, genellikle kürtaj gibi cerrahi bir tahribat sonrası yaşanır.
Doğum sırasında bebeğin tam olarak çıkmaması sonucunda yapılan cerrahi girişimin etkisiyle de rahimde tahribat olabilir. Bu durum ile rahimde yapışıklık gelişebilir. Dolayısıyla rahim içi yapışıklığın gelişmesi için cerrahi travmalar asıl nedenlerdir. Bunlar dışında enfeksiyonlar bu duruma yol açmaz. Nadiren de olsa verem gibi durumlarda bu yapışıklık gelişebilir.
Rahim İçi Yapışıklık Nasıl Sınıflandırılır?
Rahim içi yapışıklık durumunun sınıflandırılması, tedavi süreci açısından önemlidir. Yapışıklığın rahim içinde kapladığı alana ve yoğunluğuna göre bir sınıflandırma takip edilir. Bu sayede tedavi sürecinde nasıl bir yol izleneceği netleşmiş olur. Ayrıca kişiyi sonraki süreçlerde ne gibi riskler beklediğinin anlaşılması için de bu sınıflandırma önemlidir. Kişi, aldığı sınıflandırma konusunda bilgilendirilir.
Rahim içi yapışıklık için sınıflandırma şu şekilde gerçekleşir:
- Hafif derecede rahim içi yapışıklık durumu için rahim içi boşluğun 1/4’ünden azında film şeklinde yapışıklıklar vardır. Fallop tüpleri ve rahmin üst bölgesi bu durumda temizdir. Erken tanı alınmasının etkisiyle bu aşamada olan kişiler hızlı bir tedavi süreci geçirebilir
- Orta derecede oluşan rahimde yapışıklık durumlarında ise rahim içi boşluğun 1/4’ü ile 3/4’ü arasında yapışıklık gözlemlenir. Ayrıca bu durumda rahim içi boşluğun üst bölümü ve tüp ağızları kısmen tıkalıdır.
- Ağır olan rahim ağzı yapışıklığı sınıflandırmasında ise rahim içinin 3/4’ünden fazlası sert, yoğun bir yapışıklık tabakasıyla kaplıdır. Bu durumda tüp ağızları ve rahim içi boşluğu üst kısımları, tamamen tıkalıdır. Acil müdahale gerektiren bir durum olarak öne çıkar.
Rahim Ağzı Yapışıklığı Belirtileri Nelerdir?
Rahim içi yapışıklık durumunun erken tanı ile tedavi edilebilmesi için klinik açıdan hasta bazı belirtilerle gelebilir. Bu belirtiler arasında; âdet görememe, sıklıkla düşük yapma, kısırlık ve artış gösteren gebelik komplikasyonları vardır. Erken doğum gibi artış gösteren gebelik komplikasyonları değerlendirildiğinde kişide rahimde yapışıklık durumundan şüphelenilir. Tanı için birçok araçla değerlendirme yapılır.
Rahimde yapışıklık için en sık rastlanılan durum ise kürtaj sonrası âdet kanamalarının bir anda kesilmesidir. Kürtaj sonrası kişinin 4-10 hafta arasında düzenli âdet kanamaları görmesi beklenirken rahimde yapışıklığı olan kişiler uzun bir süre âdet olamaz. Bu gibi nedenler rahim yapışıklığı konusunda ele alınabilen belirtiler arasındadır.
Rahim Yapışıklığı Gebeliğe Engel Olur Mu?
Rahim içi, gebeliğin gelişimi için önemli bir bölgedir. 8-9 cm arasında büyüklüğe sahip olan rahim, içerisinde üçgen şeklinde bir boşluk barındırır. Bu boşluğu döşeyen tabaka ise her âdet kanaması olduğunda yenilenir. Âdetin başında ince olan bu yapı bir sonraki döneme kadar kalınlaşmaya başlar. Kadınların hamile kalması ise bebeğin bu dokuya yerleşmesi demektir.
Rahim içi yapışıklığın olması durumunda rahim tamamen ya da kısmi olarak kapanabilir. Dolayısıyla bebeğin tutunabileceği herhangi bir alan olmaz. En başta döllenmenin oluşması da çok güçtür. Bu sebeple kişi tedavi olmadığı sürece sağlıklı bir gebelik deneyimlemesi mümkün değildir. Mutlaka bu yapışıklığın giderilmesi, daha sonra gebe kalınması gerekir.
Rahimde Yapışıklık Nedenleri
Rahimde yapışıklık nedenleri arasında birçok noktadan söz etmek mümkündür. Kendi kendine gelişen bir durum olmayan, dışarıdan yapılan cerrahi müdahaleler sonucu zaman içinde gelişen bu durum, kişilerde döngüsel bozuklukları tetikler. Âdet döngüsünün bozulması durumunda çeşitli hormonal komplikasyonlar da gelişebilir. Ayrıca kişide gebelik oluşamaz. Dolayısıyla rahimde yapışıklık nedenlerini takip ederek önlem almak gerekir.
Bu kapsamda rahim içi yapışıklık nedenleri şunlardır:
- Rahim içi yapışıklığın temel nedenlerinden biri istenmeyen gebeliği sonlandırmak amacıyla kürtaj olunmasıdır. Cerrahi müdahale ile gerçekleşen kürtaj işleminde rahim içi dokular zarar görebilir. Bu zararın kalıcı olması hâlinde rahim yapışıklığı sorunu gelişir.
- Rahimde yapışıklık, uygun ve steril ortamda düşük yapılmaması hâlinde kadınlarda görülebilen bir durumdur. Enfeksiyon riski bu durumlarda artar ve rahim içinde çeşitli sorunlar gelişebilir. Bu sorunlar zaman içinde rahimde yapışıklık durumunu tetikleyebilir.
- Rahim yapışıklığı nedenleri arasında ayrıca miyom çıkarma ameliyatları da vardır. Bu işlem gerçekleştirilirken rahme zarar verilmesi durumunda sonraki zamanlarda yapışıklık oluşabilir.
Rahim Yapışıklığı Tanısı
Rahim yapışıklığı tanısı, ultrasonla tam olarak anlaşılmayabilir. Hastaların belirtilerle gelmesi durumunda rahim içi incelenerek ultrasonda incelik, düzensizlik ve bazı bölgelerde parlaklık gibi durumlara dikkat edilir. Ayrıca rahim içine su verilerek yapılan sonohisterografi de teşhis sürecinde önemli bir yöntemdir. Kesin tanı alınması için ise rahim filmi gerekir. Film içinde yapışıklığın şiddeti ve tüplerin ne durumda olduğu hakkında bilgi sahibi olunur.
Yapılan bu incelemelerin ardından rahim içi yapışıklık için net tanının konulması amacıyla histeroskopi aşamasına geçilir. Bu aşamada yapışıklık hakkında bilgi sahibi olmak için rahme kamera sistemi ile bakılır. Hem tanı koymak hem de tedaviyi o anda sağlamak adına bu yöntem etkilidir.
Rahim İçi Yapışıklık Tedavisi
Rahim içi tedavisi kapsamında rahmin iç tabakası içinde vajinal ultrasonografi aracılığıyla bazı alanlar tespit edilir. Bu alanlar ince ve düzensiz olabilir, yer yer de ufak kistik yapılar gözlemlenebilir. Tanı testi olarak da kullanılan histeroskopi, şayet kişide rahim içi yapışıklık söz konusu ise o anda tedavinin gerçekleşmesine uygundur. Dolayısıyla bu yöntem hem tanı hem de tedavi sağlar.
Histeroskopik yöntem sayesinde kişide herhangi bir kesi oluşmadan direkt vajinadan rahme ulaşarak tedavi süreci gerçekleşir. Histeroskop adı verilen cihaz ile rahim ağzının doğal açıklığından yararlanılarak ilgili bölgeye ulaşılır. Bir yandan kamera da eşlik edeceği için yapışıklığın konumu ve şiddeti net bir şekilde görüntülenebilir. Bu yapışıklığı açmak için elektrik enerjisi ya da makastan yararlanmak mümkündür. Bu şekilde rahim içi yapışıklığı tedavisi gerçekleşmiş olur.
Rahim Ağzı Yapışıklığı Ameliyatı
Histeroskopi operasyonu ya da rahim içi ameliyatı, kamera yardımıyla rahme ulaşılıp ilgili yapışıklık durumunun giderilmesi aşamalarını içerir. Bu kapsamda uygulanan işlemler kolonoskopiye benzerdir. Yaklaşık 30-60 dakika içinde tamamlanır. Kişinin karnında herhangi bir kesi olmadığı için iyileşme süreci hızlı bir işlemdir. Elbette bu iyileşme döneminde doktor tarafından hastanın dikkat etmesi gereken noktalar iletilir.
Rahimdeki yapışıklık giderildikten sonra hastaya durumun tekrarlanmamasına yönelik spiral önerisinde bulunulur. Ayrıca özel olarak yerleştirilmesi mümkün olan balonlar da kullanılabilir. Rahim içi ameliyatı sonrası ayrıca kişiye östrojen hormonu takviye edilerek âdet düzeninin oluşması amaçlanır. Bu süreçlerle birlikte düzenli takip ile rahim içi kontrol edilir. Herhangi bir sorun olduğunda direkt müdahale edilmesi için kontroller önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Rahim içi yapışıklık tedavi edilmezse ne olur?
Rahim içi yapışıklık tedavi edilmediğinde rahim işlevini yitirir. Âdet döngüsü oluşmaz ve kişi gebe kalamaz. İlerleyen durumlarda tedavi daha da güç hâle gelir. Yapışkan tabaka gittikçe daha da kalınlaşacağı için müdahale edilmesi sağlık açısından önemlidir.
Rahim ağzı yapışıklığı gebeliğe engel mi?
Yazıda da belirttiğimiz gibi rahim ağzı yapışıklığı olması kişinin gebe kalmasını engeller. Embriyo herhangi bir noktaya tutunamadığı için kişi gebe kalamaz ya da sonrasında gebelik düşükle sonuçlanır. Sağlıklı bir gebelik için tedavi gerekir.
Rahimde yapışıklık tedavi sonrası tekrarlar mı?
Rahimde yapışıklık deneyimleyen kadınlarda tedavi sonrası tekrar gözlemlenebilir. Bu noktada kalıcı önlemler alınarak yeniden bu durumun yaşanmasının önüne geçmek mümkündür. Doktorun önerileri doğrultusunda spiral kullanımı gerçekleşebilir.
Rahim ağzı yapışıklığı ultrasonda çıkar mı?
Ultrasonda rahim ağzı yapışıklığı görülmeyebilir. Özellikle bu noktaya bakılmadığında uzman tarafından fark edilmesi çok güçtür. En net sonuçları almak için rahim filminin çekilmesi gerekir. Ayrıca tanı açısından etkili olan histeroskopik yöntemle yapışıklık gözlemlenebilir.
Rahim içi yapışıklık ağrıya sebep olur mu?
Rahim içi yapışıklık için en net belirti âdet düzensizliği ya da âdet olamama durumudur. Bunun dışında çok nadir ağrıya neden olabilir. Kişiler ağrı gibi belirtiler olmadığı için kısa zamanda tanı alma konusunda geç kalabilir.