Bazen çocuk sahibi olma isteğini ileri bir tarihe atmak gerekebilir. Çiftlerin büyük bir kısmı fertilite problemi yaşamaz ancak DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre her 6 kişiden 1’i kısırlıktan etkilenir. Bu oran yıllar geçtikçe artmaktadır.
İnfertilite çoğu zaman tedavi edilebilen bir durumdur. Hastaların büyük bir kısmında, kısırlığa neden olan faktörler bellidir ve bu faktörlere yönelik yapılan tedaviler, değişen oranlarda başarı ile sonuçlanır. Kısırlık tedavisinde en temel sorun, kısırlığa neden olan faktörün tespit edilmesidir. Böylece, tedavi şekli belirlenir ve kısırlık tedavisi uygulanır
Kısırlığa neden olan durum, tedavi yaklaşımını belirler. Başka bir deyişle kısırlık tedavisinin nasıl yapılacağı, kısırlığın nedeni ile ilgilidir. Çoğu zaman, kısırlığın altında yatan nedenler bellidir ve tedavi programı bu “nedenlere” göre planlanır. Kısırlık tedavisi planlanırken yaş, cinsiyet, arka planda var olan hastalık veya durumlar, aile öyküsü, hasta öyküsü gibi unsurlar dikkate alınır.
İnfertilite tedavisinde, kısırlığa sebep olan duruma göre uyarıcı hormon tedavileri, ilaç tedavileri ve bazen cerrahi tedaviler uygulanabilir. Bununla birlikte yardımcı üreme tekniklerine başvurmak kısırlık tedavisinin başarı oranını artırır. İlaç tedavileri uyarıcı hormonları veya PCOS gibi durumlarda kullanılan ilaçları; cerrahi yöntemler ise tüp açma ameliyatı gibi prosedürleri içerebilir.
İnfertilite Nedir?
Kısırlık olarak da bilinen infertilite, 1 yıllık düzenli cinsel ilişki sonrası, partnerlerin henüz çocuk sahibi olamadıkları durumu tarif eder. Diğer bir deyişle, üreme faaliyetlerini aksatan veya durduran; herhangi bir suretle çocuk sahibi olmaya-gebe kalmaya engel teşkil eden durumdur.
Kısırlık bir yıldan uzun süren denemelere rağmen gebe kalamama durumudur. Ancak 35 yaş üzeri kadınlarda, kısırlık tanısı konulması için gereken süre 6 ay olarak kabul edilebilir. Yaş ilerledikçe kadınların doğurganlığı azalır. Bu nedenle tedaviye başlamak için daha aceleci davranmak faydalı olabilir.
İnfertilite kendi başına tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil, ardında yatan nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan “çocuk sahibi olamama” durumudur. Bu nedenle kısırlık tedavisindeki en önemli faktör, gebe kalmaya engel olan bu durumu tespit ve tedavi etmektir. Böylece hastaların bir kısmı tedavi sonrası doğal yollar ile veya yardımcı üreme teknikleri sayesinde çocuk sahibi olabilir.
2 farklı kısırlık türü bulunur. Bunlar, birincil ve ikincil kısırlıktır.
●Birincil Kısırlık
Birincil kısırlık, daha önce hiç gebelik yaşamamış; çocuk sahibi olmamış bireylerde ortaya çıkan kısırlık türüdür.
●İkincil Kısırlık
İkincil kısırlık, daha önce gebelik-hamilelik yaşayan kişinin, yeniden hamile kalmakta sorun yaşadığı durum olarak tanımlanır. Kişi daha önce doğum veya düşük yapmış olabilir. Ancak bu durumda, daha önce yaşanmış en az bir gebelik söz konusudur.
Kısırlık Neden Olur?
İnfertilite veya kısırlık sanıldığının aksine yalnızca erkek ya da kadın ile ilgili değildir. Vakaların yaklaşık olarak %30’u erkek; %30’u kadın ve %30’u her iki cinsiyet kaynaklı nedenler ile olur. İnfertilite, her iki cinsiyeti de eşit oranlarda etkiler. Geriye kalan %10’luk kesimde infertiliteye neden olan faktörler, yani kısırlığın neden olduğu, saptanamaz.
Kısırlığa neden olan birçok olası durum bulunur ve kısırlık nedenleri, erkek ve kadın için farklılık gösterebilir. En yaygın kısırlık nedenleri kapalı fallop tüpleri, sperm kalitesi düşüklüğü,hormonal bozukluklar ve sigara-alkol kullanımıdır. Özellikle sigara ve alkol kullanımı kadınlarda ve erkeklerde fertilite oranını önemli ölçüde düşürerek kısırlığa sebep olur. Diğer erkek kısırlık nedenleri şunlardır. Fertilite bir erkeğin ya da kadının doğurganlığını anlatır. Erkek için gebe bırakma potansiyeli, kadın için ise gebe kalma potansiyeli olarak anlaşılmalıdır.
Erkek Kısırlık Nedenleri:
Erkeklerde kısırlık, çoğu durumda hormonal bozukluklar ve düşük sperm kalitesi nedenleri ile oluşur. Sperm kalitesinin düşük olması azalmış sperm sayısı, azalmış sperm hareketliliği ve sperm morfolojisindeki bozukluklar ile ilgilidir.
- Varikosel
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
- Aşırı alkol, sigara ve steroid kullanımı
- Testis travmaları
- İnmemiş testisler
- Kalitesiz sperm
- Dar giyinmek
- Bazı kanser tedavileri
- Diyabet ve bazı otoimmün hastalıklar
- Bazı enfeksiyonlar
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Hormonal bozukluklar
- Hipofiz tümörleri
- Nadiren genetik bozukluklar
Kadın Kısırlık Nedenleri:
- Azalmış yumurta-oosit rezervi
- Erken menopoz
- Rahim içi yapışıklıklar, polipler gibi rahim şekli ve yapısı ile ilgili problemler
- Menopoz
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Hormonal bozukluklar
- İdeal kilo aralığında olmamak
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
- Lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları
- Tiroid hastalığı
- Genetik ya da kromozomal bozukluklar
- Daha önceki karın içi ameliyatları
- Kapalı-tıkalı fallop tüpleri
İnfertilite Belirtileri Nelerdir?
İnfertilitenin en önemli belirtisi, en az 1 yıldır düzenli cinsel ilişki olmasına rağmen gebe kalmamaktır. 35 yaşını geçkin kadınlarda bu süre 6 aydır. Bununla birlikte pelvik ağrı, ereksiyon problemleri ve düzensiz kanama gibi bazı belirtiler görülebilir.
Diğer bazı infertilite belirtileri şunlar olabilir:
- Ağrılı adet dönemleri
- Hafif kanama
- Adet olmamak
- Dönem arası kanamalar
- Kısa süren dönemler
- ereksiyon problemi
Erkek Kısırlık Tedavisi
Erkek kısırlık tedavisi, ilaç ve cerrahi tedavileri içerir. Fertilite sorununun sebebi, tedavideki ana konudur. Kısırlığa neden olan durum tespit edildikten sonra, sebebe yönelik tedaviler uygulanır. Erkek infertilitesinin en büyük nedenlerinden biri hormonal bozukluklar veya düzensizliklerdir. Bu nedenle erkek kısırlık tedavisinde genellikle hormonlar takviyeleri kullanılır. Doktor, hormonları düzenlemek için ilaç tedavisi uygulayabilir. Öte yandan varikosel gibi, yapısal bir sorun varsa, cerrahi prosedürler uygulanabilir.
Erkek infertilitesinde, yardımcı üreme teknikleri, gebe kalma sorununu çözebilir. Ancak her kısırlık vakası, tüp bebek gibi teknikler için yeterli koşulları sağlamıyor olabilir. Örneğin baba adayından sperm örneğinin toplanabilmesi için, sperm kalitesinin bir takım standartları karşılaması beklenir. Böyle durumlarda IUI yerine IVF gibi farklı doğurganlık tedavileri uygulanabilir.
Kadın Kısırlık Tedavisi
kadınlarda kısırlık tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavileri, cerrahi prosedürler ve yardımcı üreme tekniklerinin kullanılması ile yapılır. Kısırlığa sebep olan faktör belirlendikten sonra, bu faktörün ortadan kaldırılması için tedavi uygulanır. Tedavinin nasıl yapılacağı kadının yaşı, kilosu ve diğer tıbbi değerlendirmelere bağlıdır. Doktor, kısırlığın nedenini anladıktan sonra, en uygun tedavi yolunu oluşturacaktır.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
İdeal kilo dışında olmak veya aşırı alkol ve sigara kullanımı, kadın infertilitesinin en büyük nedenlerindendir. Bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak, infertilite tedavisini olumlu yönde etkileyebilir. Sigarayı ve alkolü bırakmak; sağlıklı beslenmek ve ideal kiloya ulaşmak fertilite (doğurganlık) sorunlarının tedavisinde sıklıkla kullanılır. Çoğu durumda yardımcı üreme tekniklerinin başarılı sonuçlanması için bazı yaşam tarzı değişiklikleri gerekli olmaktadır.
İlaç tedavisi
Kadın kısırlık tedavisinde, çoğu zaman uyarıcı hormon ilaçları kullanılır. Diğer yandan kısırlığa neden olan PCOS gibi bazı sorunların tedavisinde de ilaçlar kullanılabilir. Özellikle yardımcı üreme tekniklerinden faydalanan kadınlarda, tedavinin en verimli şekilde gerçekleşmesi için yumurtalıkların uyarılması gerekir. Böylece yumurta üretimi tetiklenir. Hormon doğrudan enjeksiyon yoluyla uygulanabilir veya oral yol ile alınabilir.
Cerrahi
Kapalı tüpler veya rahimdeki fiziksel sorunlar kadın infertilitesinin nedenlerindendir. Bu gibi durumlarda, infertilite tedavisinde cerrahi prosedürlerin uygulanması gerekebilir. Doktor, daha önceki ameliyattan kalan bir yapışıklığı veya sadece rahim şekil bozukluğunu ameliyat ederek tedaviyi yürütebilir.