Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu, üriner sistem içinde yer alan idrar yollarının çeşitli bakteri, mantar ya da virüslerle enfekte olması durumudur. Belirli bir yaş aralığı olmayan bu enfeksiyon, çocuklarda, kadınlarda ve erkeklerde görülebilir. Sıklıkla rastlanılan bir sorun olması nedeniyle toplum sağlığı açısından önemli bir durumdur. Dolayısıyla kişilerin bu enfeksiyonlara karşı bilinçlendirilmesi ve ortak kullanım noktalarında daha dikkatli hareket etmesi konusunda bilgi verilmelidir. Doğru zamanda tedavi olunmayan idrar yolu enfeksiyonu, kadınlarda diğer bölgelere de yayılım göstererek ciddi sonuçlara sebep olabilir. Bu sebeple, bireyin doğru tanı konması ve uygun tedaviye erişim sağlaması son derece kritiktir. Tanı sürecini olumsuz etkileyen bir durum ise idrar yolu enfeksiyonunun diğer hastalıklarla benzer belirtiler göstermesidir. Bu nedenle kişi farkında olmayarak süreci geçirir ve tanı almak zorlaşabilir. Tanı alındığında enfeksiyonun ilerlediği durumlarla karşı karşıya kalınabilir.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Kadınlarda idrar yolları, herhangi bir bakteri içermeyen steril bir bölgedir. Bu sebeple çok az sayıda bakterinin bu bölgede olması bile ciddi enfeksiyonlara sebep olabilmektedir. İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarında bakterilerin oluşması ve bu bakterilerin idrar yolunu, böbrekleri ve üreme organlarını etkilemesidir. Sağlıklı bir insanın idrarında bakteri bulunmaz. Dolayısıyla bakterinin olması, ciddi enfeksiyon riskleri oluşturur.
İdrar yolu enfeksiyonları, kadınlarda daha sık görülen bir hastalıktır. Bu durumu etkileyen temel neden ise üretranın idrarı mesaneden dış ortama taşıyan tüp şeklindeki yapıların kadınlarda erkeklere göre daha kısa olmasından kaynaklıdır. Dış ortamda yer alan bakteriler, bu kısa yoldan hızlı bir şekilde mesaneye ulaşarak idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri
Kadınların idrar yollarında enfeksiyon oluşması durumunda bazı belirtiler günlük yaşamda gözlemlenebilir. Bu belirtileri iyi bir şekilde takip etmek, anında müdahale etmek açısından önemlidir. Diğer hastalıklarla benzer belirtiler oldukları için, herhangi birinin yaşanması durumunda net tanının alınması için uzman doktora danışmakta fayda vardır.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri başlıca şunlardır:
- İdrar yolu enfeksiyonu olan kişiler sık sık idrara çıkma gereksinimi duyabilir. İdrar yapma sırasında ağrı ya da yanma hissi deneyimleyebilirler.
- Enfeksiyon sebebiyle vücut alarm verir ve kişinin ateşi yükselebilir. Ayrıca buna eşlik eden bir yorgunluk hissi vardır.
- İdrar yollarının enfeksiyonla kaplanması sonucu idrarda kan, kırmızımsı renkler ya da koyu renkli idrar gibi durumlar gözlemlenebilir. Ayrıca idrarda kötü bir koku olabilir.
- Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında pelvik bölgede ağrı söz konusudur. Alt karın ağrısı olarak da ifade edilen bu ağrı, regl ağrısı gibi deneyimlenebilir.
- Enfeksiyon sebebiyle kişide bulantı, kusma ve halsizlik gözlemlenebilir.
- İdrar yolu enfeksiyonu olan kadınlarda sıkışma hissi oluşsa da az sayıda idrar yapma durumu vardır.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedenleri
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu, erkek hastalara kıyasla daha sık rastlanılan bir durumdur. Bu nedenle birçok kişi tarafından kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları nedenleri merak edilir. Temelde üriner sistem içinde herhangi bir bakteri olmaz. Böbrekleri, üreterleri, mesaneyi ve üretrayı içeren bu sistem, sağlıklı insanlarda gayet sterildir. Enfeksiyon oluşmasında etken olan durumların başında ise az su tüketimi gelir. Su tüketiminin az olması sağlıklı bir üriner sitemin önünde gerçekçi bir engeldir.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu oluşumunda genital bölgenin yeterince temiz olmaması da etkili olabilir. İç çamaşırının düzenli değiştirilmemesi, ped kullanımının uzun saatleri aşması ve diğer etkenlerden kaynaklı olarak İYE oluşabilir. Ayrıca idrarın uzun süre bekletilmesi de enfeksiyon riskini artıran nedenler arasındadır. Elbette anatomik olarak kadınlarda üretra (idrar kanalı) makata daha yakındır. Bu nedenle enfekte olma riski kolaylaşır. Her ne kadar gerekli tüm önlemler alınmış olsa da çevresel koşulların etkisiyle İYE ortaya çıkabilir.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı
Kadınlarda İYE tanısı konulması için bazı yöntemler takip edilir. Gerçekten sorunun idrar yollarından kaynaklı olup olmadığının anlaşılması için bu yöntemlerin takibi önemlidir. Bu kapsamda en başta idrar tahlili ve kan tahlili yapılır. İdrar tahlili içinde kanamalar, mikroplar, savunma hücreleri ve protein yapıları incelenir. İdrarın özelliklerine bakılarak İYE hakkında fikir yürütülür. Sürekli devam eden bir sorun varsa bu aşamada idrar kültürü alınabilir.
Yapılan tahliller içinde bir sorunun görülmesi durumunda sistoskopi aşamasına geçilerek idrar yolunuzun iç kısmı hekim tarafından incelenir. İdrar yolu iltihabının tespiti ve böbreklerin sağlıklı bir şekilde işleyip işlemediğinin anlaşılması için bu aşama önemlidir. Ardından böbrek ve mesane ultrasonu ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. İdrar yollarında kitle, taş, tıkanıklık ya da kist durumları bu şekilde anlaşılabilir. İYE tanısı için tüm süreç titizlikle yürütülür.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisi
İdrar yolu enfeksiyonu tanısı alan kadınlarda bir sonraki aşama tedavidir. Tedavi için hastaya özel olarak bir süreç takibi yapılır. Hastanın tedaviye tam katılımı, iyileşme süreci açısından olmazsa olmazdır. Doktorun söylediklerini uygulaması ve tedavi için hayatında değişimlere gitmesi önemlidir. İYE tedavisi kapsamında şu gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir:
Antibiyotik ve diğer ilaç tedavileri
Antibiyotik kullanımı, İYE için başvurulan ilk yöntemler arasındadır. Tedavi sürecinde ve tedavi bittikten sonra bu kullanım sürdürülebilir. Elbette doktor kontrolünde ve doz aşılmadan gerçekleşmesi önemlidir. Aksi bir durumda hasta enfeksiyona karşı direnç kazanabilir ve enfeksiyon tekrarlama riski artabilir. Dolayısıyla ilk tedavide kullanılan ilaçlar hastalığın tekrarlanması durumunda tercih edilmeyebilir.
İdrar yolları enfeksiyonu tanısı sonrası bakterilerin ortadan kaldırılması için antibiyotik kullanımı tedavi içinde uygundur. Bazı hastalarda antibiyotikle tedaviye ek olarak direkt mesaneye yerleştirilen ilaçlardan da faydalanılabilir. Ayrıca İYE etkisiyle kişilerde ağrı oluşabilir. Buna yönelik ağrı kesici antienflamatuar ilaçlardan tedavi kapsamında kullanılır.
Vajinal östrojen tedavileri
Menopoz sonrası İYE olması durumunda kadınlarda vajinal östrojen tedavilere başvurulur. Vajinal kuruluğun olması enfeksiyon riskini artırır. Vajinanın ıslak olması ve belirli bir düzende bu ıslaklığın korunması sağlık açısından önemlidir. Dolayısıyla östrojenli vajinal preparatlardan yardım alınarak vajinadaki kuruluk giderilmeye çalışılır. Aynı şekilde vajinanın pH seviyesini düşürmek için probiyotik kullanımı önemli görülebilir.
Sinir stimülasyonu
Kadınlarda İYE durumunda pelvik ağrılar yaşanabilir. Bu ağrılarla birlikte idrar sıklığı artabilir. Pelvik ağrıyı ve idrar yapma hissini azaltmak için hafif elektrik şokları ile sinir stimülasyonu yöntemi tercih edilebilir. Bu yöntemle tedavi süreci desteklenerek kişinin daha az ağrı çekmesi sağlanır.
Hastanın bilinçlendirilmesi
Tedavi kapsamında İYE’nin önüne geçmek adına hasta bilinçlendirilir. Hastaya daha sık ped değiştirmesi, düzenli iç çamaşırı değiştirmesi, su içmesi, idrar tutmaktan kaçınması, tuvalet sonrası temizliği önden arkaya doğru yapması ve cinsel ilişki sonrası idrar yapması tavsiye edilir. Ayrıca genital bölgenin pH’ını bozmamaya özen gösterip su dışında bir temizleyici kullanmaması önerilir.
Hasta bilinçlendiğinde belirtileri daha iyi takip ederek kısa sürede tedavi sürecine dahil olabilir. Böylece erken tanı imkânından yararlanarak daha iyi bir tedavi süreci geçirir. Hızlı bir şekilde iyileşerek İYE’nin ilerlemesinin önüne geçmek mümkün olur. Bu noktada hasta ve doktorun iş birliği içinde olması son derece önemlidir.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Cinsel Birlikteliği Etkiler Mi?
Cinsel açıdan aktif olan kadınların merak ettiği sorulardan biri de İYE tanısının cinsel birlikteliği etkileyip etkilemediğidir. Bu kapsamda bulaş riski olarak bir durum söz konusu değildir. Kişiler cinsel birliktelik deneyimi yaşayabilir. Yalnızca İYE, kadınlarda ciddi ağrılara neden olduğu için birliktelik süreci istenildiği gibi geçemeyebilir. Dolayısıyla tedavi sonrası cinsel birliktelik yaşamak çok daha iyi olacaktır.
Cinsel birliktelik, İYE riskini artırabilen bir durumdur. Özellikle korunmasız birlikteliklerde enfeksiyon riski daha yüksektir. Bu nedenle İYE deneyimi sonrası durumun tekrarlanmaması için mutlaka prezervatif kullanılması ve cinsel ilişki sonrası mesanenin boşaltılması gerekir. Bu şekilde sağlıklı bir cinsel ilişki deneyimi yaşayabilirsiniz.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Cinsel Yolla Bulaşır mı?
Kadınlarda İYE, cinsel yolla partnerden bulaşabilen bir hastalıktır, fakat hâlihazırda enfekte olmuş bir kadın cinsel ilişki sırasında idrar yolu enfeksiyonunu partnerine bulaştırmaz. Dolayısıyla tanı aldıktan sonra cinsel ilişkiye girmenizde bir sakınca yoktur. Yalnızca ağrılı bir deneyim olacağı için uzmanlar tarafından pek tavsiye edilmez. Tedavi sonrası bu deneyimi yaşamanız daha iyi olacaktır.
Tekrarlayan İYE, kadınlarda erkeklere göre daha yüksek bir oranda gerçekleşir. İYE tanısı alan kadınlar 6 ay sonra yeniden İYE riski ile karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle önlem alarak tedavi süreçleri dikkatli bir şekilde takip edilmelidir. İdrar tutmaktan kaçınmak ve cinsel ilişki sonrası mesaneyi boşaltmak, İYE riskini düşürecektir. Yine bunlara ek olarak genital bölge temizliği son derece önemlidir.
Kadınlarda İYE Nasıl Önlenir?
İYE tanısı almamak için kadınlar bazı noktalara karşı daha dikkatli olabilir. Bu sayede kendilerini zararlı virüslerden ve bakterilerden koruyabilirler. Bireysel olarak yapılacak olan noktaları gerçekleştirmek, idrar yolları sağlığı açısından çok önemlidir. Uzmanların da işaret ettiği bu noktalar arasında şu maddeler yer alır:
- Vajinal hijyen için parfümlü tuvalet kağıtları, duş jeli, köpük banyosu ve direkt genital bölgeye sabun kullanımı gerçekleştirilmemelidir. Bunlar vajina pH dengesini bozar ve enfeksiyonlara karşı hassasiyete neden olur. Ayrıca yine aynı sebeple kesinlikle vajina duşu gibi aktiviteler yapılmamalıdır.
- İYE karşısında alınacak bir önlem de oturarak duş alınmamasıdır. Altta biriken su, genital bölgeyle temas eder ve idrar yollarına bakteriler geçebilir. Bu sebeple enfeksiyon riski söz konusudur.
- Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu yaşanmaması için asidik yiyecek ve içecekleri aşırı tüketmekten kaçınmak gerekir. Bu asidik özellikli gıdalar mesaneyi uyararak sık idrara çıkılmasını tetikler. Bu durumda mesanede tahrişe, dolayısıyla enfeksiyon kapma riskinin artmasına yol açar.
- İYE tetikleyicilerinden biri de sperm öldürücü kremlerin kullanımıdır. Vajina ile temas eden bu kremler vajina pH’ını bozarak enfeksiyon kapma riskini artırır. Dolayısıyla bu kremleri kullanmayarak İYE’yi önleyebilirsiniz.
- İYE’ye neden olan bir durumda kabızlıktır. Kabız olduğunuzda mesane geç boşalır, idrar bir süre mesanede birikir. Bu sebeple lifli gıdalarla beslenmeye dikkat etmek gerekir. Bu şekilde kabızlıkla birlikte enfeksiyon riskinin önüne geçilir.
Sıkça Sorulan Sorular
İYE (idrar yolu enfeksiyonu), kadınlarda ve erkeklerde görülebilen bir sağlık sorunudur. Kadınlarda daha sık gerçekleşen bu sorun, her yaştan kişide görülebilir. Sıklıkla 24 yaş üstü cinsel açıdan aktif olan kadınlarda görülür. Dolayısıyla bu yaş aralığında olan kişilerin genital bölge temizliğine ve su içmeye özen göstermesi önemlidir.
Yazı içinde kadınlardaki bu enfeksiyon durumuna ilişkin birçok noktaya yer verdik. Şimdi ise daha özel sorulara açıklık getireceğiz.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu nasıl oluşur?
Kadınlar İYE oluşumu, üretranın erkeklere göre daha kısa yapıda olması ile hızlı bir şekilde tetiklenir. Temel sebepleri arasında hamilelik döneminde rahmin büyümesi, menopoz döneminde östrojen seviyesinin düşmesi ve bağışıklık sistemi sorunları etkilidir. Bu sorunların etkisiyle idrar yolları enfeksiyon kaparak enfekte olur.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonuna ne iyi gelir?
İdrar yolu enfeksiyonu tanısı alan kişilerin mutlaka tedaviye sadık kalması gerekir. Bunlara ek olarak bol su içmek, pamuklu iç çamaşırı giymek, daha sık ped değiştirmek ve cinsel ilişki sonrası mesaneyi boşaltmak etkilidir.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyondan korunmak için neler yapılmalıdır?
İdrar yolu enfeksiyonu farklı nedenlerden kaynaklı gelişebileceği için kimi zaman kaçınılmaz bir sorun olabilir. Yine de bireysel olarak korunmalı cinsel ilişki deneyimi içinde olmak, düzenli kontrollerden geçmek ve genital sağlığa önem vermek, enfeksiyon riskine karşı koruyucu olacaktır.
Hamilelikte İYE riskli bir durum mudur?
Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu yaşanması durumu önemlidir. Anne ve çocuk sağlığı için tanının kısa zamanda konulması ve tedaviye geçilmesi gerekir. İYE, hamile kişilerde; erken doğum, düşük ağırlıklı bebek ve annede tansiyon problemlerini tetikleyebilir.