Vulvada çeşitli nedenlerden kaynaklı olarak sorunlar gelişebilir. Bu sorunlardan biri olan bartholin kisti, vulvanın dış dudaklarının iç tarafında şişlik şeklinde kendini gösterir. Başlarda yalnızca tek taraflı bir şiş olsa da zaman içinde bu şişlik büyüyebilir ve kişide çeşitli sorunlara yol açabilir. İki tarafta da gelişen kist durumlarında kişide; ağrı, kızarıklık ya da iltihap akması gibi durumlarla karşılaşılabilir. Cinsel açıdan da bu kistler rahatsızlık verir. Cinsel birleşme sırasında ağrı deneyimi yoğun bir şekilde hissedilir. Özellikle bu durumdan kaynaklı olduğu bilinmediğinde sorunun kökenini anlamak da güçleşebilir. Dolayısıyla kişilerin ağrılı cinsel birleşme deneyimi yaşaması ve vulvada normal dışı bir görünüm keşfetmeleri hâlinde mutlaka doktora başvurmaları elzemdir.
Bartholin Kisti Nedir?
Bartholin bezi, vulva sağlığı ve cinsel birleşme için önemli noktalardan biridir. Vulvada, vajinanın üst kısmında yer alan açıklıktaki iki tarafta, bartholin bezi konumlanır. Bu bez aracılığıyla cinsel birleşmede vulva ve vajinanın kayganlığını sağlayan salgılar üretilir. Bartholin bezi içinde yer alan salgıların birikmesi, zaman içinde sıvı dolu şişliklere dönüşmesi ise bartholin kisti gelişimine sebep olur.
Bartholin kisti, dışarıdan şişlik gözlemlenerek fark edilebilen bir durumdur. Dolayısıyla kişiler bu bölgede bir şişlik, kızarıklık ya da ağrı gördüklerinde tedavi için başvuruda bulunabilirler. Tedavi edilmeyen bartholin kistleri ise zaman içinde apselere dönüşür. Daha ciddi sorunların oluşmasına yol açabilir.
Bartholin Kisti Belirtileri Nelerdir?
Bartholin kisti belirtileri, kişilerin kısa zamanda fark etmesi için önemli noktalardır. Bu belirtilerin görülmesi durumunda belirtileri mutlaka takip edip gerektiği takdirde jinekoloğa başvurmak gerekir. En başta kistin yapısı bir yumru şeklinde gözlemlenir, şayet aktif cinsellik söz konusuysa cinsel birleşme sırasında ağrı deneyimi de olabilir.
Başlarda küçük olsalar da zaman içinde büyürler ve vulvada şişkinlik hissi oluştururlar. En büyük belirti ise ağrılı cinsel birleşme (disparoni) olur. Vajinal kurulukla birlikte cinsel hayat olumsuz etkilenir. Şişlik, kızarıklık, yanma hissi, halsizlik, vajinada hassasiyet ve hareket etmede rahatsızlık hissi gibi belirtiler; bartholin kisti belirtileri arasında öne çıkar.
Bartholin Kisti Sebepleri Nelerdir?
Bezler aracılığıyla salgının vulvaya aktarımını sağlayan kanallardaki tıkanıklık ile bartholin kist gelişimi tetiklenir. Bu döngüyü başlatan etkenler ise farklı tetikleyiciler olabilir. Dolayısıyla bu tetikleyicileri keşfederek bartholin kisti oluşumuna karşı önlem almak mümkündür. Başlıca şu gibi nedenlerden kaynaklı kist gelişimi gözlemlenebilir:
- Bartholin kisti gelişiminde travmaya bağlı nedenler etkili olabilir. Fiziksel ya da cinsel aktivite sırasında yüzey dokularda şiddetli bir sürtünme olması, buna bağlı olarak hasarın gelişmesi, bartholin kist oluşumunu tetikleyebilir.
- Bartholin kisti, vulvadaki tahrişe bağlı olarak gelişebilir. Özellikle vulvanın kimyasını bozan kremler, duş jelleri ve diğer temizleme ürünleri ile vulva tahriş edilir. Vulva temizliği noktasında su dışında herhangi bir ürün kullanmamak önemlidir. Kimyası bozulan vulvada bu gibi kist oluşumları gözlemlenebilir.
- Bartholin kisti, ergenlik döneminde büyümeye bağlı olarak gözlemlenebilir. Aniden gelişen vulva, kanallarda daralmalara ve kapanmalara yol açabilir. Bunlar sonrasında ise kist gelişimi özellikle ergenlik döneminde gözlemlenebilir.
- Bartholin kisti oluşumunda enfeksiyonlar etkilidir. Dokularda iltihaplanma ve ödem gelişmesi ile kanalda yaşanan tıkanmalar bartholin bezlerinde şişmeye, bu şişme de kiste neden olur. Enfeksiyonların gelişimini cinsel yolla bulaşan hastalıklar da tetikleyebilir.
Bartholin Kisti Tanısı Nasıl Konulur?
Bartholin kisti teşhisi için kadın doğum uzmanına başvurularak tedavi süreci takip edilir. Bu kapsamda ilk olarak fiziksel muayene yapılır ve hasta öyküsü alınır. Muayene sonrası çeşitli kan testleriyle birlikte vajinadan sıvı alınır. Bu sıvı kültür testinden geçirilerek gerekli kontroller yapılır.
40 yaş üstü hastalar için ise tanı sürecinde kanser riski de göz önünde bulundurulur ve gerekli görüldüğünde bartholin bezleri üzerinde biyopsi de yapılır. Testlerin incelenmesi sonrası ilgili belirtiler ve tespitler takip edilir. Kısa zaman içinde belirtiler bartholin kistini tam anlamıyla gösteriyorsa, hastaya bartholin kisti tanısı konulur.
Bartholin Kisti Tedavi Yöntemleri
Her hasta için bartholin kisti deneyimi çok ayrıdır. Kimi hastalar başlangıç seviyesindeyken kimileri daha ileri seviyede sorunlar deneyimler. Dolayısıyla hastaya kist tanısı konulduktan sonra bu seviyeler de takip edilerek uygun tedavi yöntemleri seçilir. Kistin büyüklüğüne, enfeksiyon oluşup oluşmadığına ve hastanın genel sağlık durumuna göre şu gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir:
Evde tedavi yöntemi
Bartholin kisti tanısı konulduktan sonra şayet kist henüz büyüme evresinde ise evde tedavi yöntemi uygulanır. Tedavi kapsamında kişi için kistin büyümesini yavaşlatmaya yönelik oturma banyoları tavsiye edilir. Günde birkaç defa ılık su ile oturma banyosu yapılır. Kist içindeki sıvı boşalana kadar bu devam ettirilir.
İlaçla tedavi yöntemi
Bartholin kistinin ilerlemesi ve enfeksiyon riski oluşturması durumunda antienflamatuar ilaçlar kullanılır. Ayrıca antibiyotik ile tedavi de gerektiğinde uygulanan ilaçla tedavi yöntemleri arasındadır.
Drenaj uygulaması
Kistin içindeki sıvının tamamen boşaltılmasını kapsayan drenaj uygulaması da bartholin kisti tedavi yöntemleri arasındadır. Cerrahi drenaj ile genel anestezi ya da lokal anestezi altında drenaj aracılığıyla sıvı boşaltılır. Kistin tekrardan oluşmasına karşı etkili önlemler alınır.
Marsupializasyon uygulaması
Marsupializasyon uygulamasında ilk olarak salgı kanalındaki tıkanıklık açılır. Salgı bezinin duvarı dışarıya doğru dikilir. Ağız kısmı açıldığı için yeniden bir tıkanıklığın önüne geçilir. Burada atılan dikişler kendi kendine eridiği için ikinci bir muayene gerektirmez. Yaklaşık 10 dakika süren bu işlem sonrası 10-15 günlük bir iyileşme süreci vardır.
Bartholin bezinin alınması
Cerrahi operasyon kapsamında son çare olarak bartholin bezinin alınması işlemi gerçekleştirilir. Bu işlemin yapılmasının başlıca nedenleri arasında cinsel hayatın vajinal kuruluk ile olumsuz etkilenmesi ve cinsel birleşme sırasında ağrı oluşumu vardır. Ayrıca çok sık tekrarlayan kist durumlarında cerrahi operasyon ile kistin alınması zorunlu hâle gelir.
Bartholin Kisti Hamileliğe Engel Mi?
Bartholin kistinin oluşumu, travmatik ve enfeksiyona bağlı nedenlerden kaynaklı gerçekleşir. Bu nedenlerin etkisiyle vajinada cinsel birleşme sırasında sıvı salgılanmaz, dolayısıyla ağrılı bir birleşme meydana gelir. Bartholinin işlevi ve kist oluşumunun birleşmeye etkisi düşünüldüğünde gebelikle ilgili bir engelin olmadığı görülebilir. Şayet hamilelikle ilgili bir problem söz konusuysa farklı nedenler araştırılmalıdır.
Elbette kist oluşumunun etkisiyle ağrı deneyimleyen birey için cinsel ilişki sıklığı da azalabilir. Bu kapsamda hamileliğin gerçekleşmesi ileri tarihlere ertelenebilir. Dolayısıyla gebelik düşünen çiftlerin mutlaka doktora başvurarak tedavi olması, bu durumu ertelememesi önemlidir. Hâlihazırda cinsel birleşmenin şiddetli olması durumunda kistin zedelenmesi ya da iltihaplanması da söz konusu olabileceği için genellikle uzmanlar tedavi sürecinde cinsel birleşme önermez.
Sıkça Sorulan Sorular
Bartholin kisti tedavisi hakkında ve kist oluşumuyla ilgili önemli başlıklara yukarıda değinildi. Şimdi ise sizlerin merak ettiği diğer başlıklara yer vererek bartholin kisti ile ilgili tüm noktaları açıklığa kavuşturacağız.
Bartholin kisti ameliyat olmadan geçer mi?
Bartholin kisti kendiliğinden geçen bir kist değildir. Dolayısıyla kişinin böyle bir durumu fark ettiğinde 2-3 gün beklemesi, kist hâlâ geçmiyorsa jinekoloji uzmanına başvurması gerekir. Tedaviye tam uyumla kistin geçmesi mümkündür.
Bartholin kisti tekrarlama olasılığı nedir?
Bartholin kisti bazı durumlarda tekrar görülebilir. Tedaviye geç kalındığında ve doğru tedavi uygulanmadığında yeniden kist oluşumu gözlemlenebilir. Tıkanıklığın tam olarak giderilmemesi ise bartholin kist oluşumunun tekrar etmesine neden olan etkenler arasındadır.
Cinsel birliktelik bartholin kistine sebep olur mu?
Aktif cinsel hayatı olan kişilerde bartholin kistinin görülme ihtimali daha yüksektir. Özellikle korunmasız cinsel birleşmede enfeksiyonların bulaşması ve cinsel birleşmenin şiddetli olması gibi durumların etkisiyle bartholin kisti gelişimi tetiklenebilir. Direkt nedenin cinsel birliktelik olmadığı durumlar da vardır.
Bartholin kisti ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenler
Bartholin kisti ameliyat sonrası, en az 2 hafta boyunca cinsel ilişkiye girmemek gerekir. Ayrıca denize ve havuza girmek tedavi sürecini olumsuz etkiler. Duşun ayakta alınması gerekir. Elbette operasyon sonrası kanama ve enfeksiyon riski vardır. Dolayısıyla enfeksiyondan uzak durmak iyileşmeyi hızlandıracaktır.
Bartholin kistinden nasıl korunulur?
Bartholin kisti oluşumunu başlamadan önlemek için alabileceğiniz önlemler vardır. Elbette kimi zaman kişinin elinde olmadan bu durum gelişebilir. En başta cinsel birliktelik sırasında prezervatif kullanımı önemlidir. Ayrıca kişisel hijyene dikkat ederek düzenli iç çamaşırı değiştirmeye özen gösterilebilir.