Tabletler, cerrahi veya hormon tedavileri gibi birden fazla doğum kontrol yöntemi bulunur. Ancak spiral veya rahim içi araçla korunma istenmeyen gebelikleri uzun yıllar boyunca engelleyebilir. Planlanmayan gebeliklerin önüne geçmek için kullanılan bu doğum kontrol araçları çoğu zaman aynı prensiplerle çalışır ve istenmeyen gebeliklerin %99’unu engeller. Üstelik tek bir rahim içi araç uzun yıllar boyunca kişiyi aktif olarak gebelikten koruyabilir.
Rahim İçi Spiral Nedir?
Rahim içi araç veya spiral, uzun süreli korunma sağlayan bir çeşit doğum kontrol yöntemidir. Spiral ismi verilen bir aracın, rahim içine yerleştirilmesi ve bu sayede gebeliğin önlenmesi için kullanılır. T şeklindeki bu araçlar, bakır iyonları veya çeşitli hormonları rahim içine göndererek gebelik oluşmasına engel olurlar.
Spiralle korunma, spiralin üzerinde bulunan bakır iyonları veya progesteron hormonun gebeliği engellemesi sayesinde çalışır. Bakır iyonları veya progesteron hormonu, embriyo oluşumunu; embriyonun rahme tutunmasını veya spermlerin fallop tüplerine ulaşmasını engeller.
Spiral istenmeyen gebeliklerin tamamına yakınına engel olur. Rahim içi araçların başarı oranı %99’dur. Bazen, spiral ektopik veya dış gebelik oluşmasına neden olabilir ancak bu duruma son derece nadir olarak rastlanır.
Rahim İçi Spiral Çeşitleri
Günümüzde kullanılan 2 farklı tür doğum kontrol spirali bulunur. Bunlar, bakırlı spiral ve hormonlu spirallerdir. Her iki tip araç da aynı çalışma prensibini kullanır. Rahim içi spirallerden salınan bakır iyonları veya hormonlar, embriyonun rahim içine tutunmasına engel olur. Böylece gebelik engellenir.
Bakırlı Spiral
Bakırlı spiral, “T” şeklinde, plastik materyalden üretilmiş; kollarında ve gövdesinde bakır bulunduran doğum kontrol aracıdır. Bakır, spermler için ölümcül bir maddedir. Bakır spiraller, spermlerin henüz yumurtayı döllemeden önce ölmesini sağlar veya embriyo oluşmuşsa, rahim duvarına tutunmasına engel olur.
Bakırın spermler üzerinde birkaç etkisi bulunur. Sperm hareketliliği ve canlılığı bakır iyonlarından doğrudan veya dolaylı yoldan etkilenir. Böylece herhangi bir gebelik oluşmadan önce engellenmiş olur. Buradaki ana etken her zaman bakır iyonları olmayabilir ancak bakırlı rahim içi araçlar gebelik kontrolünde en sık kullanılan yöntemlerden biridir
Hormonlu Spiraller
Hormonlu spiral, içerisinde progesteron bulunduran “T” şeklindeki plastik doğum kontrol aracıdır. Taşıdığı ve salınımından sorumlu olduğu progesteron hormonu, yumurtlama ve endometrium üzerindeki etkileri nedeniyle istenmeyen gebeliklerin önüne geçer. Kadınlarda spiral yalnızca bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaz. Bazı durumlarda şiddetli adet kanaması gibi adet düzensizliği olan kadınlarda tedavi amacıyla hormonlu spiraller kullanılabilir.
Hormonlu spiraller birkaç şekilde çalışır:
- Yumurtlamayı baskılar,
- Endometrium tabakasını inceltir,
- Rahim ağzı salgılarını kalınlaştırır ve spermin geçişini önler.
Hormonlu spiraller yumurtayı baskılayarak yeni yumurta hücresi oluşumunu sınırlar; endometrium tabakasını incelterek embriyonun rahim duvarına tutunmasını güçleştirir ve rahim ağzı salgılarını kalınlaştırarak spermlerin rahme ulaşmasını zorlaştırır. Böylece istenmeyen gebeliklerin önüne geçer.
Hormonlu spiraller tıpkı oral yol ile alınan doğum kontrol ilaçları gibi çalışır. Onlardan tek farkı, doğum kontrol haplarının aksine uzun süreli koruma sağlamasıdır. Standart bir hormonlu spiral, 5 yıl gebelikten korunma sağlayabilir.
Rahim İçi Araç Nasıl Takılır?
Rahim içi araç, klinik veya ofis ortamında kolaylıkla uygulanabilir. Spiralin takılması için herhangi bir cerrahi işlem gerekmez ve uygulanması sırasında ağrı veya acı hissedilmez. Doktor vajinaya bir spekulum yerleştirdikten sonra spekulumu vajen içerisine konumlandırır. Rahim içi araç takılmadan önce dikkat edilmesi gereken özel bir durum bulunmaz. Bazen tedbir amaçlı cinsel yolla bulaşan hastalıklar, vajinal enfeksiyonlar ve gebelik için bazı testler istenebilir. Bu oldukça normaldir.
Bazı kadınlar jinekolojik muayene veya rahim içi araç uygulanması konusunda fazladan endişeli olabilir. Ancak çoğu zaman anestezi ile spiral takma gerekli görülmez. Çok endişeli kadınlar için onları rahatlatmak amacıyla sakinleştiri sedasyon uygulamaları ve lokal anestezi tercih edilebilir.
Spiral uygulanırken şu adımlar izlenir:
- Doktor sizden jinekolojik muayene masasına uzanmanızı ve belden aşağısının çıplak olması gerektiğini söyler. Bacaklar açık bir şekilde jinekolojik muayene masasına uzanırsınız. Bu, tıpkı smear testi
- Daha sonra doktor vajinaya spekulum isimli bir araç yerleştirir. Spekulum, vajina duvarlarını genişleterek rahim ağzının daha iyi görünmesini sağlar. Böylece doktor spirali yerleştirirken zorlanmaz.
- Bakırlı ve hormonlu spirallerin takılması için gereken prosedürler benzerdir fakat hormonlu spiraller için fazladan birkaç işlem gerekli olabilir. Doktor dikkatli bir şekilde spirali rahim ağzından rahme yerleştirilir ve konumu hakkında emin olur. Bunun için ultrasonografi kullanılır.
- İşlem toplamda 5 ila 10 dakika kadar sürer. Spiral takılması herhangi bir acı vermez. Ancak bu konuda endişeliyseniz işlem öncesinde bazı ağrı kesiciler veya sedasyon uygulanabilir.
Rahim İçi Araç Fiyatları
Doğum kontrol spiral fiyatları hangi tür rahim içi aracın kullanıldığına göre değişir. Her şeyden önce 2 tip araç bulunur. Bakırlı ve hormonlu rahim içi araçlar farklı fiyatlara sahiptir. Sizin için hangisinin uygun olduğuna kadın doğum uzmanı karar verir. Diğer yandan bakır ve hormonlu rahim içi araçlar için farklı üretici markalar bulunur. Farklı markaların fiyatlandırması ürünlerin fiyatını değiştirebilir. Spiral fiyatı çoğu defa türü ve onu sağlayan kliniğin hangi markaları kullandığı ile alakalıdır.
Rahim İçi Araç Yan Etkileri
Rahim içi araçlar adet kanamasında ve ağrısında artış, memede hassasiyet, duygusal dalgalanmalar, nadiren cinsel ilişki sırasında rahatsızlık hissi gibi yan etkiler gösterebilir. Bakırlı ve hormonlu spirallerin gösterdiği yan etkiler farklıdır.
- Bakırlı spiral, adet kanamasının artmasına ve ağrılı adet dönemlerine sebep olabilir. Bu nedenle zaten şiddetli kanamaları olan kadınlara uygulanmaz. Diğer yandan bakır alerjisi bulunan kadınlar için de uygun değildir. Aynı şekilde, hormonlu spiraller de düzensiz adet dönemlerine sebep olabilir.
- Spirallerin takıldığı ilk 20 gün içerisinde ufak bir enfeksiyon oluşması riski söz konusudur. Bu nedenle kokulu vajinal akıntı veya normalden farklı bir durum fark edildiğinde bir jinekoloğa başvurmak gerekir.
- Spirallerin gebeliği engelleme oranı oldukça yüksektir. Ancak bir şekilde gebelik oluştuysa, spiral kullanımı nedeniyle dış gebelik oluşma riski de bir miktar artar. Bu nedenle gebelik şüphesi bulunan kadınlar kontrollerini yaptırmalıdır.
Rahim İçi Spiral Kimlere Takılmaz?
Rahim içi araç takılmadan önce bir jinekolojik muayene yapılmalıdır. Spiraller herkes için uygun değildir. Yapılan jinekolojik muayene sonrası spiral kullanımına engel teşkil eden bir duruma rastlanmazsa, rahim içi araç uygulanabilir.
Rahim içi spiral, doğuştan gelen veya sonradan gelişen rahim şekil bozukluğu olanlara, vajinal enfeksiyonu olan kadınlara, rahim ağzında ve çevresinde yaralanmalar olan kadınlara, ektopik (dış) gebelik öyküsü bulunan veya, rahim içinde miyomu olanlara uygulanmaz.
Rahim içi spiral şu durumlarda uygulanmayabilir:
- Vajinal Enfeksiyonlar
- Aşırı ağrılı ve şiddetli kanama içeren adet dönemleri
- Bakır alerjisi olan kadınlar
- Dış gebelik öyküsü
- Rahim şekil bozuklukları
- Rahim ağzı yaraları
- Kanser şüphesi
- Anormal Pap Smear testi sonuçları
- Gebelik
Gebelik Şüphesi Ve Ektopik Gebelik
Gebelik şüphesi bulunan kadınlara genellikle rahim içi araç uygulanmaz. Spiraller, takıldıktan hemen sonra gebelikten korunma sağlarlar. Bu durum, halihazırdaki gebeliğin sonlanmasına neden olabilir. Bu nedenle gebelik şüphesi olan kadınlarda rahim içi araç uygulanmayabilir. Gebeliğin olmadığından emin olmak için, rahim içi araç genellikle adet dönemlerinde takılır. Kadın adet görüyorsa, bu onun hamile olmadığını gösterir. Üstelik adet döneminde genişleyen rahim ağzı, spiralin uygulanmasını kolaylaştırabilir.
Daha önce dış gebelik geçirmiş kadınlar için rahim içi araçla korunma uygun bir yöntem olmayabilir. Spiraller, dış gebelik oluşması riskini bir miktar artırabilirler. Bu nedenle daha önce ektopik gebelik geçmişi bulunan kadınlara rahim içi araçlar uygulanmayabilir.
Vajinal Enfeksiyonlar
Herhangi bir vajinal enfeksiyonun varlığı, spiral takılmasına engel teşkil eder. Vajinal enfeksiyonu olan kadınlara rahim içi araç uygulandığında enfeksiyon diğer bölgelere yayılarak daha ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle spiral uygulamasından önce bazı testler istenebilir.
Rahim Şekil Bozuklukları
Rahimde doğuştan gelen veya daha sonra oluşmuş veya rahim ağzını ilgilendiren bazı şekil bozuklukları rahim içi araçların uygulanmasına engel olabilir. Bu nedenle rahim şekil bozukluğu olan kadınlara rahim içi araçlar uygulanmadan önce tedavi edilmeleri gerekebilir.
Şiddetli Adet Kanamaları
Bazı kadınlar, diğerlerinden daha şiddetli kanamalar ve ağrı semptomu içeren adet dönemleri geçirebilir. Çoğu durumda şiddetli adet kanamaları olan kadınlara rahim içi araç uygulanması önerilmez. Bakırlı spiraller, kanamaları artırabilir.
Sıkça sorulan sorular
Spiral Kalıcı Mı?
Spiral, teknik olarak geçici bir doğum kontrol yöntemidir. Ancak tek uygulamada kullanılan markaya göre değişmekle beraber 5 ila 10 yıl kadar istenmeyen gebelikten korunma sağlar. Çoğu kadın için, bu kalıcı bir çözüm olarak görülür.
Spiral Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korur Mu?
Spiral kesinlikle cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma sağlamaz. Spiraller yalnızca spermlerin yumurtayı döllemesine engel olabilecek bazı katkılarda bulunur. Spiral taktıran Kadınlar halen cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı savunmasız olabilirler.
Spiral Adet Gecikmesi Yapar Mı?
Hormonlu spiraller progesteron içerir. Progesteron memede hassasiyet, duygu değişimleri gibi yan etkiler yanında adet gecikmesine neden olabilir. Bu, hormonlu spirallerin beklenen bir yan etkisidir.
Rahim İçi Spiral Kesin Çözüm Mü?
Rahim içi spiral, örneğin fallop tüplerinin bağlatılması gibi kesin bir çözüm sayılmaz. Ancak diğer doğum kontrol yöntemlerine kıyasla 5 ila 10 yıl etkili olması onu neredeyse kesin bir çözüm haline getirebilir.