Menopoz kadının üreme faaliyetlerinin son bulduğu bir döneme işaret eder. Yumurtalık fonksiyonlarının azalmasına bağlı olan bu dönem, bazı kadınlar için halsizlik, huzursuzluk veya ateş basması gibi belirtilere neden olabilir ve kadınlar semptomların tedavisi için bir hekime başvurmak isteyebilirler. Menopoz tedavisi çoğunlukla menopoz sonrası dönemde oluşabilecek rahatsızlıkların önlenmesi ve erken dönem belirtilerini hafifletmek için yapılır. Menopoz, yaşamın doğal döngüsü içerisinde geri döndürülemez bir süreçtir. Ancak menopozun neden olduğu semptomlar ve ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek diğer rahatsızlıklar tedavi edilebilir.
Menopoz Nedir
Kadınların üreme faaliyetleri belirli bir zamana kadar devam eder. Menopoz, östrojen üretimin durması kaynaklı kadınların adet döngülerinin 1 yıldan uzun süre süredir devam etmediğini anlatan doğal bir dönemdir. Yumurta (oosit) üretiminin azalması ile başlar ve sıcak basması, huzursuzluk gibi erken dönem semptomlarına neden olur. Menopoz dönemi sonrası kadınlar adet görmez ve gebe kalamazlar.
Yapılan bazı çalışmalara göre Türkiye’de menopoza girme yaşı ortalama 47,8’dir. 40 yaşından önce doğal veya cerrahi nedenlerden menopoza girilmesi, prematür menopoz (erken menopoz) olarak tanımlanır. Cerrahi prosedürler, diğer sağlık sorunları ve çevresel faktörler erken menopoza neden olabilir.
Menopoz bir hastalık veya rahatsızlık değil, biyolojik ve doğal bir süreçtir. Kadınların yumurta üretme potansiyelleri doğumdan itibaren sınırlanır. Ergenlik çağına ulaşmış bir kadında yaklaşık 300 ila 400 bin yumurta hücresi bulunur ve her ay başında kullanılmayan yumurta hücreleri atılır. Bu süreç, yumurta üretiminin ve östrojen gibi diğer bazı hormonların üretiminin durması ile tamamlanır ve menopoz olarak adlandırılır.
Menopoz Belirtileri
Bazı kadınlar için menopoza girmek sıcak basması, ruh hali değişiklikleri, kas kaybı, hafızada gerileme gibi belirtilere neden olur. Çoğu kadın bu semptomları hafif olarak hisseder veya hiç yaşamaz ancak belirtiler yaşam tarzı değişiklikleri yapılmasını gerekli kılabilir. Menopozun erken dönem ve uzun dönem belirtileri/etkileri şunlardır:
●Sıcak Basması
Menopoz belirtileri yaşayan çoğu kadın sıcak basmasından şikayetçidir. Sıcak basması vücudun tamamında veya bazı bölgelerinde ani sıcaklık artışı olarak hissedilir. Şiddeti ve süresi değişiklik gösterir.
●Duygu-Durum Değişimleri
Menopoz nedeni bilinmeyen duygu değişimlerine sebep olabilir. Bu durum hormonlar ile ilgili değildir. Menopoz döneminde huzursuzluk, depresyon, sinirli olma hali gibi belirtiler görülebilir.
●İnkontinans
İdrar kaçırma olarak da bilinen inkontinans, mesane kontrolü kaybıdır. Menopoz dönemi belirtileri arasında idrara sık çıkma ve idrar kaçırma görülmesi olasıdır.
●Kas kaybı ve yağlanma
Menopoz döneminde yaşlanma ile birlikte kas kaybı ve vücudun bazı bölgelerinde yağlanma görülebilir. Bununla beraber cilt yapısındaki bazı değişiklikler (incelme gibi) fark edilebilir.
●Psikolojik etkiler
Menopoz dönemi çoğu kadın için normal ve doğal bir süreçtir ancak bazı kadınlar uzun süreli psikolojik etkiler yaşayabilir. Menopoza giren kadınların bir kısmında depresyon, uzun süren huzursuzluk gibi psikolojik semptomlar görülebilir. Çoğu durumda kültürel faktörlere dayanır.
●Vajinal Kuruluk
Post menopoz döneminde östrojen üretiminin durmasına bağlı olarak vajinal kuruluk görülebilir. Vajinal kuruluk, cinsel birleşme sırasında ağrıya neden olabilir.
Menopoz Tedavisi
Menopoz bir hastalık değildir ve her menopozlu kadının tedavi edilmesi gerekmez. Menopoz tedavisi büyük oranda östrojen kaybına bağlı olarak ortaya çıkabilecek durumların engellenmesi ve erken menopoz semptomlarının giderilmesi için uygulanır. Tedavi hormon takviyelerini ( Hormon Replasman Tedavisi, HRT), antidepresanları veya bitkisel terapileri içerebilir.
Bazı kadınlarda menopoz döneminin etkileri, post menopoz döneminde kalp hastalıkları, osteoporoz (kemik erimesi) gibi bazı rahatsızlıklara neden olabilir. Bu durumda hormon tedavisi uygulanması gerekir. Post menopoz, menopoz sonrası dönem anlamına gelir. Post menopoz döneminde adet görülmez veya kişi gebe kalamaz.
Özellikle şiddetli erken menopoz belirtileri gösteren ve kemik erimesi yaşına oranla yüksek olan kadınlar için hormon replasman tedavisi gerekli olabilir. HRT, bir çeşit yerine koyma tedavisidir. Duran hormon üretimi nedeniyle dışarıdan hormon takviyesi yapılır. Menopoz sonrası hormon tedavisi alan kadınların daha uzun yaşadığını gösteren bazı çalışmalar bulunur. Diğer yandan menopoz belirtilerinin önlenmesinde de etkilidir.
Menopoz dönemi çoğu kadın için kabul edilebilir ve doğal bir dönem olarak görülür. Ancak bazı kadınlar menopozun psikolojik etkilerine daha fazla maruz kalabilirler ve hatta depresyona girebilirler. Menopozun psikolojik etkilerinin hafifletilmesi için, antidepresanlar gibi ilaçlar kullanılabilir. Antidepresanlar, sürecin daha kolay atlatılmasına yardımcı olabilir. Diğer taraftan menopoz döneminin ateş basması, huzursuzluk gibi belirtiler için bitkisel tedaviler kullanılabilir. Ateş basması, uykusuzluk veya huzursuzluk gibi belirtiler için kullanılan bitkisel tedaviler, sürecin etkilerini hafifletir.
Menopozun Cinselliğe Etkisi
Menopozun cinselliğe etkisi kendisini birkaç alanda gösterir. Öncelikle, kadın menopoz sonrası adet görmez veya doğal yollar ve yardımcı üreme teknikleri ile gebe kalamaz. Bu nedenle cinsel birleşme sırasında korunmaya gerek kalmadığını düşünebilir. Ancak korunma, cinsel yollarla bulaşan hastalıklardan kaçınmak için gereklidir. Aksi takdirde yaşlılıkla birlikte zayıflayan bağışıklık sistemi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Menopoz cinselliği bitirmez. Menopoza girmiş bir kadın cinsel birleşmeden haz duymaya devam eder ancak hormon üretiminin durmasına bağlı olarak ortay çıkan vajinal kuruluk, cinsel istekte azalmaya neden olabilir. Vajinal kuruluk, kadının cinsel birleşme sırasında acı duymasına ve cinsel birleşmeden kaçınmasına neden olabilir. Vajinal kuruluk için bazı lokal hormon uygulamaları önerilebilir. Kegel egzersizleri, cinsel istekten duyulan hazzı arttırmak konusunda yardımcı olabilir.
Çoğu durumda menopozlu kadının cinsellikten uzaklaşmasını gerektiren biyolojik bir etken bulunmaz. Haz almasını sağlayan klitoris ve diğer erojen bölgeler sağlıklıdır. Ancak menopoz sürecinin psikolojik etkileri cinselliği etkileyebilir. Bu durumda bir psikolojik danışma hizmeti almak faydalı olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Menopoz Kilo Yapar Mı
Menopoz döneminde östrojen seviyelerindeki azalma yağlanmaya ve kilo almaya neden olabilir. Yağlanma genel olarak bölgeseldir. Ancak yaşlanma ve menopoz sürecinin psikolojik etkileri kadının kilo almasına neden olmuş olabilir.
Menopoz Ne Kadar Sürer
Menopoz süreci Türkiye için ortalama 47 yaşında başlar ve bundan önceki dönemde kadının 1 yıl süresince adet görmemesi beklenir. Ancak erken dönem belirtileri daha önce başlayabilir. Menopoz sonrası dönem (post menopoz) yaşam boyunca sürmeye devam eder.
Erkekler Menopoz Olur Mu
Menopoz, kadınların östrojen ve progesteron gibi hormonların üretiminin durmasına bağlı olarak üreme fonksiyonlarını kaybettikleri dönemdir. Erkekler menopoz olmaz. Erkeklerin androjen üretiminin azaldığı döneme andropoz denir.
Menopozda Hamile Kalınır Mı
Menopozda hamile kalmak mümkün değildir. Çoğu kadın 45 yaşından sonra menopoza girer ve menopoz öncesi süreçte zaten gebe kalma şansları %5’in altındadır. Bu oran menopozla birlikte %1’e düşer.
Menopozda Adet Görülür Mü
Menopozda adet görülmez. Menopoz, kadınların östrojen ve progesteron gibi hormonları daha fazla üretemediği bir dönemdir. Hormon üretimi durduğunda adet döngüsü de son bulur. Ancak nadir durumlarda bazı kadınlar, menopozdan sonra lekelenme tarzında kanama yaşayabilirler. Bu postmenopozal kanama olarak adlandırılır ve mutlaka nedeni araştırılmalıdır.
Menopoz Ateş Basması Yapar Mı
Menopoz ateş basmasına neden olur. Ateş basması, çoğu zaman vücudun üst bölgesinde ani bir sıcaklık artışı olarak hissedilir. Ateş basmasına bağlı olarak vücudun bazı bölgelerinde kızarıklıklar görülebilir. Genellikle 1 dakikadan kısa sürer ancak bazı durumlarda süresi 10 dakikaya kadar çıkabilir.