Halk arasında bebek aşılama olarak da bilinen aşılama tedavisi bir çeşit yardımcı üreme yöntemidir. Doğal yollarla gebe kalamayan çiftler için nispeten doğal bir çözüm sunar. Düşük maliyetli ve zahmetsiz olması, aşılama tedavisini uygun infertilite vakalarında ilk tedavi basamağı yapar.
Aşılama Tedavisi Nedir
Yardımcı üreme tekniklerinden aşılama (inseminasyon), baba adayından alınan sperm örneklerinin özel işlemlerden geçirildikten sonra anne rahmine transfer edilmesini içeren yardımcı üreme tedavisidir. Aşılama yönteminde döllenme (embriyo oluşumu) fallop tüplerinde gerçekleşir. Bu nedenle neredeyse doğal bir tekniktir. Tedavinin temel amacı gebelik şansını mümkün olduğunca artırmaktır. Bunun için anne adayının yumurta kalitesi ve sayısı belirli bir seviyeye kadar artırılır ve baba adayından potansiyel olarak en sağlıklı sperm hücreleri seçilir.
Aşılama tedavisi, sıklıkla tüp bebek tedavisinden önceki süreçte tercih edilen bir yardımcı üreme tekniğidir. Tüp bebek tedavisinde olduğu gibi döllenmenin dış ortamda gerçekleşmesi gerekmez. Bu nedenle nispeten daha basit ve doğal bir yöntem olarak kabul edilir. Tüm süreç yaklaşık olarak 2 hafta kadar sürer ve herhangi bir cerrahi prosedürü içermez.
Aşılama Yöntemi Çeşitleri
Aşılama tedavisi, birden fazla teknik kullanılarak yapılabilir. Her teknik, maliyeti, uygulanışı ve başarı oranlarına göre birbirinden farklılaşır. Aşılama yöntemi çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
- İntraservikal Aşılama (Intraservical Insemination- ICI)
İntraservikal Aşılama, tüm dünyada aşılama yönteminin en yaygın tekniğidir. İntraservikal aşılama, sperm hücrelerinin serviks girişine aktarılmasıdır. Ayrıştırılmamış spermle de aşılama yapılması bir problem oluşturmamaktadır. İntraservikal yöntem iğnesiz şırınga yardımıyla yapılır. Aşılama yönteminin uygulanması en basit tekniğidir. Hasta ağrı hissetmez. Fakat gebeliğin gerçekleşme şansı da bir o kadar düşüktür.
- Rahim İçi Aşılama (Intrauterine Insemination – IUI)
Rahim İçi Aşılama (İntrauterin İnseminasyon), ayrıştırılmış spermin bir kateter ile doğrudan rahme transfer edilmesidir. Böylece aşılama işlemi İntraservikal aşılamaya nazaran daha başarılı olmaktadır. Çünkü sperm, mukus ile kaplı olan serviksten yüzmek zorunda kalmaz. Servikste bulunan bu mukus tabakası spermin fallop tüplerine ulaşmasını engelleyebilir. IUI, Türkiye’de en sık kullanılan aşılama (inseminasyon) yöntemi çeşididir.
Rahim İçi Aşılama, hafif ağrılara ve kasılmalara neden olabilir. Bu kramplar işlem sırasında veya daha sonrasında görülebilir. Ayrıca aşılama bittikten sonra anne adayının 10 – 15 dakika yerinde kalması tekniğin başarılı olma oranını artıracaktır.
- İntratubal Aşılama(Intratubal Insemination – ITI)
Ayrıştırılmış spermin doğrudan fallop tüplerine transfer edilmesine İntratubal Aşılama İşlemi denir. Bu yöntemin üremeyi destekleyici bir etkisinin olmadığı kanaatine varılmıştır. Günümüzde kullanılmamaktadır.
- Rahim İçi Tuboperitoneal Aşılama (Intrauterine Tuboperitoneal Insemination – IUTPI)
Rahim İçi Tuboperitoneal Aşılama, ayrıştırılmış spermin hem rahime hem de fallop tüplerine transfer edilmesidir. Bunun ardından vajinaya herhangi bir sızıntının önlenmesi için serviks klemplenir. Klempleme işlemi DNB adlı bir spekulum yardımıyla yapılır. Spermin, rahim boşluğunu doldurmaya yetecek kadar, yaklaşık 10 ml’lik bir hacim alması sağlanır. Rahim İçi Tuboperitoneal Aşılama, hafif veya orta derecedeki erkek kısırlığında veya hafif ve orta dereceli endometriozis sorunlarında üremeye destek olabilmektedir.
- İntravajinal Aşılama (Intravaginal Insemination – IVI)
Spermi yumurtadan en uzak noktaya yerleştirerek yapılan bir aşılama tekniğidir. En ucuz yöntem olan İntravajinal Aşılama, aynı zamanda en düşük gebelik şansına sahip aşılama tekniğidir.
Aşılama Nasıl Yapılır
Aşılama işlemi baba adayından alınan sperm örneğinin anne adayının rahmine rahim ağzına veya direk fallop tüplerine transfer edilmesiyle yapılır. Bunun için toplanan sperm örnekleri belirli aşamalardan geçirilir ve anne adayının uyarıcı tedavi alması gerekir.
Aşılama işlemi şu prosedürleri içerir:
Hormon Tedavisi (Hazırlayıcı Tedavi)
Aşılama uygulaması uyarıcı hormon tedavisiyle başlar. Bu tedavideki asıl amaç yumurta kalite ve sayısını artırmaktır. Yumurta sayısının artması döllenme şansını da doğrudan olumlu etkilemektedir. Bu evrede bazı hormon ilaçları (hap/iğne) kullanılır. Bu ilaçların ardından 5 gün kadar sonra yumurta gelişimi takip edilir.
Yumurtlama Takibi ve Çatlatma İğnesi
Yumurtalar gerekli gelişmeyi gösterdiğinde çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesi, yumurtlama zamanının tam olarak bilinmesini sağlar. Çatlatma iğnesinin uygulanmasından 36 saat kadar sonra yumurta yumurtalıktan ayrılıp döllenmenin gerçekleştiği fallop tüplerine ulaşır. Bunun ardından erkek adaydan alınan sperm yıkama işlemi yapılmaya başlanır.
Spermlerin Toplanması ve Yıkanması
Baba adayından alınan spermler çeşitli aşamalardan geçirilerek hazırlanır. Toplanan bu sperm örnekleri uygun koşullarda saklanır. Anne adayının ovulasyon sürecinin takibinin tamamlanmasının ardından sperm örnekleri transfer edilir. Spermin kalitesiz ve gereksiz dokulardan arındırılmasını içeren işleme mikro çip aşılama (sperm yıkama) yöntemi denir. Ayrıştırılmış sperm enjektör içine alınarak belirli aşılama yönteminin kullanılmasına bağlı olarak aşılama sürecine girilir. Spermlerin doğal yollar ile elde edilemediği durumlarda testislerden direkt olarak toplanabilir.
Transfer İşlemi
Spermlerin transfer edilmesi için anne adayı jinekolojik muayene pozisyonunda bekler. Jinekolog vajinaya bir spekulum yerleştirerek transfer işlemi için hazırlık yapar. Sperm örnekleri bir kateter yardımıyla servikse veya rahim içine transfer edilir. Böylece döllenmenin doğal yollarla gerçekleşmesi beklenir.
Aşılama Hangi Durumlarda Yapılır
Aşılama büyük oranda nedeni bilinmeyen infertilite durumunda uygulanan bir yardımcı üreme tedavisidir. Bunun yanında servikal mukus kalınlığı, Pcos, ereksiyon ve cinsel birleşme problemleri ve kadına özgü diğer infertilite faktörleri durumunda tercih edilir. Aşılama yöntemi tüp bebek (IVF) tedavisinden önce denenebilecek yardımcı tedavilerden bir tanesidir. Tüp bebek tedavisi öncesi birkaç defa denenebilir. Başarısız olması durumunda IVF tedavisine başvurulur.
Aşılama tedavisi şu durumların varlığında tercih edilir:
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Kadın veya erkek kaynaklı açıklanamayan infertilite
- Azalmış yumurta rezervi
- Rahim ağzı problemlerinden bazıları
- Ejakülasyon bozuklukları veya ereksiyon ile ilgili problemler
- Cinsel birleşmeye engel olan durumların varlığı
- Servikal mukus kalınlığı
- Sperm sayısının 5 milyondan fazla olduğu erkek infertilitesi vakaları
- Belirli bir sperm hareketliliğinin üzerindeki erkek infertilitesi
- Erken evre endometriozis
Aşılama Tutması İçin Yapılması Gerekenler
Rahim içi aşılama yapıldığında (IUI) döllenmenin kendiliğinden olması beklenir. Rahimde ilerleyen sperm, fallop tüplerine ulaşarak yumurtayı döller. Spermlerin fallop tüplerine ilerlemesini sağlamak ve şansı artırmak için aşılama işleminden sonra yaklaşık 20 dakika istirahat önemlidir.
Aşılamanın tutması için herhangi özel bir şey gerekmez. Ancak yapılacak yaşam tarzı değişikleri aşılama tutarsa sağlıklı bir gebelik süreci geçirilmesine yardım eder. Bu nedenle alkol, sigara ve radyasyondan kaçınılmalı, düzenli egzersiz yapılmalı ve kiloya dikkat edilmelidir. Ağır ve yorucu sporlardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Aşılamadan 14-15 gün kadar sonra “kanda gebelik testi” yapılarak aşılamanın tuttuğu ya da başarısız olduğu anlaşılır.
Aşılama Mı Tüp Bebek Mi
Aşılama veya tüp bebek tedavilerinden hangisinin seçileceği, büyük oranda infertilitenin nedeni ile alakalıdır.
Aşılama yöntemi, tüp bebek tedavisinden daha az masraflı ve daha kolay bir yöntemdir.
Fakat başarı oranları tüp bebek tedavisinden daha düşüktür. Aşılama tedavisinde döllenmenin doğal yollarla gerçekleşmesi beklenir. Bu nedenle döllenme olasılığı IVF tedavisinden düşük olabilir. Maksimum 3 defa devam eden başarısız aşılama tedavisinden sonra tüp bebek tedavisine başvurulmalıdır.
Sperm sayısının az olması aşılama yöntemini olumsuz etkilemektedir. Aşılama yöntemi için gerekli sperm sayısı 5 milyondan fazladır. Bu yüzden sperm sayısı 5 milyondan düşük baba adayları için tüp bebek tedavisi uygulanmalıdır.
Aşılama Tutma Oranı
Aşılama tedavisi yüksek başarı oranlarına sahip değildir. Ancak tüp bebek tedavisinden önce denenebilecek uygun maliyetli bir tedavi seçeneğidir. Aşılama tutma oranı yaklaşık olarak %15 ila %20 arasındadır. Tüp bebek tedavisinden önce maksimum 3 defa aşılama tedavisi uygulanması önerilir. Tekrarlayan başarısız tedavilerden sonra tüp bebek tedavisine başvurulabilir.
Başarı oranı yüksek olmasa da psikolojik ve maddi yükü hafif olduğundan uygun vakalarda aşılama yönteminin kullanılması olumlu sonuçlar doğurabilir. Özellikle sperm sayısı ve hareketliliğinde büyük bir problem bulunmuyor ve anne adayının gebeliğe engel teşkil eden bir sorunu yoksa, aşılama tutma oranları yüksektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşılama sonrası kaç gün dinlenmeli
Aşılama tedavisi herhangi bir cerrahi prosedürü içermez. Bu nedenle dinlenme gerekmez. Aşılama sonrası 20 dakika kadar istirahat önerilir. Daha sonra kişi gündelik hayatına devam edebilir.
Aşılamadan kaç gün sonra test yapılır
Çoğu anne adayı aşılamadan hemen sonra gebelik testi sonuçlarını öğrenmek ister. Ancak kanda gebelik testi aşılamadan 2 hafta sonra yapılır. Testin yapılması için en azından 12 gün beklemek gerekir. Bu süreçte sabırlı olunmalı ve doktor önerilerine uyulmalıdır.
Aşılama öncesi cinsel ilişkiye girilir mi
Aşılama yöntemi baba adayından sperm örneklerinin toplanmasını içerir. Aşılamanın tutması için baba adayının sperm kalitesinin yüksek olması beklenir. Bu nedenle aşılama işleminden 3 gün önce erkeğin cinsel perhiz yapması önerilir.
Aşılama sonrası cinsel ilişkiye girilir mi
Aşılama sonrası cinsel ilişkiye girmek için bir engel bulunmaz. Üstelik bu durum aşılamanın tutması için faydalı olabilir. Uyarılmış yumurtalıklar ve alınan hormon tedavileri doğal yollarla gebe kalma şansını artırabilir. Bu nedenle bazı doktorlar, aşılama sonrası gün aşırı cinsel ilişki önerir.
Aşılama anestezi ile yapılır mı
Aşılama tedavisi süresince anestezi uygulanmasına gerek yoktur. Aşılama hiçbir cerrahi prosedürü gerektirmez ve hasta işlem sırasında acı hissetmez. Diğer taraftan jinekolojik muayene sırasında dahi sorun yaşayan bazı kadınlar için doktor birtakım çözüm önerileri verebilir.
7 Yorum. Yeni Yorum
Tüpleri bağlı olanlara yumurta çatlatma ignesi uygulanabilirmi
Tüpleri bağlı olanlarda aşılama tedavisi veya normal yumurtlama tedavisi uygulanmaz. Bu nedenle bu hastalarda yumurta çatlatma iğnesinin herhangi bir faydası olmaz ve yapılmaz. Tüpleri bağlı olan hastalarda tek seçenek tüp bebek tedavisidir.
Önceden bi gebelik yaşadım ve sonrasından sağ tüpüm kapandı sol tüpüm açık ve hiç bir engel yok yumurtalarda falan aşılama yapılsa tutar mı
Tek tüpü açık olanlarda aşılama tedavisi ile gebelik elbette mümkün. Ancak aşılamada her şey normal bile olsa gebelik şansı %15-20 civarındadır.
3 yıldır çocuk istiyoruz olmuyor tedavi gördüğümde şeker hormonum yüksek olduğu için olmuyor aşılama tedavisi uygulanabilir mi
3 yıldır çocuk düşünüyorsunuz ve olmuyorsa mutlaka tedaviye başlanmalıdır. Bu normal yumurtlama tedavisi, aşılama veya tüp bebek olabilir. Bu noktada önemli olan sizin ve eşinizin tahlil sonuçlarıdır. Bu sonuçlara göre karar verilecektir.
Aşılamanın olduğu gün ilişki uygun olurmu